In de collectie van de Van Vlissingen Art Foundation is een nieuwe tekening van Vincent van Gogh ontdekt: De heuvel van Montmartre met steengroeve uit maart 1886. Dat blijkt uit uitgebreid onderzoek door het Van Gogh Museum naar onderwerp, stijl, techniek, materiaalgebruik en herkomst van deze tot nu toe onbekende tekening.

Met deze vondst kon ook een vergelijkbare tekening die eerder was afgeschreven opnieuw aan Van Gogh worden toegekend. Dat werk, getiteld De heuvel van Montmartre (1886) bevindt zich in het Van Gogh Museum en is in onderwerp, formaat, stijl, techniek en materiaalgebruik onmiskenbaar verwant aan de nieuw ontdekte tekening. Beide tekeningen zijn t/m 6 mei te zien in Impressionism & Beyond. A Wonderful Journey in Singer Laren. Een tentoonstelling van Franse impressionisten, postimpressionisten en expressionisten uit de Van Vlissingen Art Foundation met werken van kunstenaars als Monet, Manet, Renoir, Signac, Matisse en Picasso.

Privécollectie

Museumdirecteur van Singer Laren, Jan Rudolph de Lorm, is lang bezig geweest om de collectie van The John and Marine Van Vlissingen Art Foundation naar Singer Laren te halen. “Het gaat hier echt om een privéverzameling, in principe niet ‘voor public eye’ bedoeld. Het past echt zó goed bij Singer Laren! Het echtpaar John en Marine van Vlissingen verzamelt al zo’n 45 jaar en hun kunstcollectie is wereldvermaard. Dat er nu ook een nieuw werk van Vincent van Gogh in deze collectie zit, maakt het verhaal natuurlijk nóg mooier.”

Van Gogh op zoek naar eigen stijl

Teio Meedendorp, senior onderzoeker van het Van Gogh Museum: “De twee tekeningen zijn overduidelijk van dezelfde hand en in stijl verwant aan Van Goghs modeltekeningen die hij begin 1886 eerst in Antwerpen en vervolgens in Parijs op het atelier van Cormon maakte. Ze illustreren een fase in het leerproces van de kunstenaar, die zichzelf in Parijs uiteindelijk opnieuw uitvond, maar hier nog even het traditionele artistieke pad bewandelde.”

Het werk in het Van Gogh Museum werd eerder afgeschreven mede op basis van te weinig vergelijkingsmateriaal; de relatie met de studies bij Cormon werd niet gelegd omdat algemeen werd aangenomen dat Van Gogh dat atelier pas in het najaar van 1886 bezocht.

Onderbuikgevoel

Uit onderzoek bleek verder dat De heuvel van Montmartre met steengroeve ooit deel uitmaakte van de collectie van Vincent en Theo van Gogh. Theo’s weduwe Johanna van Gogh-Bonger gaf het werk in 1911 in consignatie aan de kunsthandelaar J.H. de Bois in Haarlem die het omstreeks 1917 verkocht, waarna het uit het zicht verdween. Dit was elf jaar voordat de eerste oeuvrecatalogus van Van Gogh verscheen (De la Faille 1928). Toen kunsthistoricus Fred Leeman een lezing gaf in een Museum in Frankrijk, kwam er iemand op hem af met het verhaal dat zijn grootmoeder een tekening van Van Gogh in haar bezit had. Hij toonde de afbeelding op zijn telefoon en Fred Leeman kreeg meteen ‘een onderbuikgevoel’. Hij adviseerde het werk, voordat de familie het ooit zou verkopen, te tonen aan het Van Gogh Museum. Toen is het balletje gaan rollen. De tekening is nimmer tentoongesteld en nooit eerder gepubliceerd.

Laatst ontdekte tekening in 2012

Er zijn ruim 900 tekeningen van Van Gogh bekend, naast een vijftal schetsboekjes. Ruim de helft van zijn volledig getekende oeuvre, ongeveer 500 tekeningen en de schetsboekjes, bevindt zich in het Van Gogh Museum. In 2012 werd voor het laatst een nieuwe tekening van Van Gogh ontdekt, de vroege potloodtekening ‘Kop van een Romeinse jongen (naar Bargue naar Bonnat)’ uit 1880, een kopie naar een voorbeeld uit de tekencursus van Charles Bargue.

Impressionism & Beyond. A Wonderful Journey is van 16 januari t/m 6 mei 2018 te zien in Singer Laren.